Czas czytania: 5 minut
Spis treści:
W sporach dotyczących kredytów we frankach szwajcarskich często pojawia się kwestia wzajemnego potrącenia roszczeń między kredytobiorcą a bankiem. Mechanizm ten budzi pytania o skuteczność i korzyści dla frankowiczów. Poniżej wyjaśniamy, na czym polega potrącenie, kiedy można je zastosować oraz jakie ma znaczenie dla posiadaczy kredytów walutowych – wraz z przykładami orzecznictwa i rolą specjalistycznej kancelarii.
Zarzut potrącenia – czym jest i kiedy można go podnieść?
Potrącenie wzajemnych roszczeń jest instytucją prawną, która pozwala na rozliczenie długów między stronami sporu. Innymi słowy, gdy obie strony są jednocześnie wobec siebie dłużnikiem i wierzycielem, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony. Mechanizm ten prowadzi do umorzenia długu w zakresie, w jakim roszczenia się pokrywają, dzięki czemu zamiast dwóch odrębnych płatności dochodzi do ich skompensowania. Przykładowo, jeżeli sąd zasądzi na rzecz konsumenta 250 tys. zł, a bank ma wobec niego roszczenie o zwrot kapitału w wysokości 200 tys. zł, to konsument – korzystając z potrącenia – może rozliczyć z bankiem kwotę 200 tys. zł i domagać się jedynie pozostałych 50 tys. zł.
Z praktycznego punktu widzenia zarzut potrącenia w procesie cywilnym pełni rolę środka obrony pozwanego. Musi on zostać wyraźnie zgłoszony najpóźniej w odpowiedzi na pozew, aby sąd mógł go rozpoznać. Po skutecznym podniesieniu tego zarzutu następuje wzajemne umorzenie dochodzonych roszczeń do wysokości niższej z nich. W rezultacie sąd uzna część powództwa za niezasadną o wartość przyjętego potrącenia, co bezpośrednio zmniejsza kwotę, jaką jedna strona musi zapłacić drugiej w wyniku procesu.
Sprawdź co możemy dla Ciebie zrobić
Zarzut potrącenia w sprawie frankowej jako strategia obrony kredytobiorców
Dla kredytobiorcy unieważnienie umowy kredytu wiąże się z pytaniem, czy będzie musiał zwrócić bankowi wypłacony kapitał. Zastosowanie potrącenia jest wówczas dla frankowicza formą obrony – pozwala zniwelować roszczenie banku o zwrot kapitału poprzez odjęcie od niego kwoty już zapłaconych rat. Takie działanie zapobiega dodatkowym obciążeniom, np. naliczaniu odsetek za opóźnienie od kwoty kapitału, której zwrotu domaga się bank. Dzięki potrąceniu kredytobiorca może więc skutecznie zabezpieczyć swoje interesy finansowe w razie stwierdzenia nieważności umowy kredytowej.
Z drugiej strony banki coraz częściej próbują ograniczyć swoją odpowiedzialność, sięgając po ewentualny zarzut potrącenia w sprawach frankowych. Takie zastrzeżenie pojawia się już na etapie odpowiedzi na pozew i służy jednoczesnemu negowaniu nieważności umowy oraz – na wypadek gdyby sąd uznał umowę za nieważną – zmniejszeniu kwoty należnej kredytobiorcy poprzez wzajemne umorzenie części roszczeń. W praktyce podniesienie przez bank zarzutu potrącenia prowadzi do oddalenia powództwa w zakresie odpowiadającym wysokości potrącanej kwoty. Oznacza to, że choć sąd stwierdza nieważność umowy, kredytobiorca otrzyma od banku tylko różnicę między sumą wpłaconych rat a kwotą udostępnionego kapitału.
Jak kancelaria frankowa pomaga przy zarzucie potrącenia?
Profesjonalne wsparcie prawników odgrywa kluczową rolę w sporach frankowych, zwłaszcza gdy w grę wchodzi potrącenie wzajemnych roszczeń. Doświadczeni pełnomocnicy potrafią ocenić, czy skorzystanie z potrącenia będzie dla klienta korzystne pod względem finansowym i procesowym. Specjalistyczna kancelaria frankowa analizuje m.in. ryzyko związane z odsetkami za opóźnienie, kwestię przedawnienia roszczeń obu stron oraz potencjalny wpływ potrącenia na wynik sprawy i rozliczenie kosztów sądowych. Pilnuje przy tym, aby spełnione były ustawowe przesłanki potrącenia (takie jak wymagalność i jednolity charakter obu wierzytelności), dzięki czemu zarzut nie zostanie pominięty z przyczyn formalnych. Dzięki takiej analizie klient podejmuje świadomą decyzję, czy i kiedy zgłosić potrącenie w toku postępowania. Prawnicy wspierają ponadto frankowiczów na każdym etapie procesu – od przygotowania oświadczenia o potrąceniu po reprezentację przed sądem i polemikę z argumentami banku.
Warto dodać, że uchwała Sądu Najwyższego z czerwca 2024 r. (III CZP 2/24) potwierdziła możliwość skutecznego zgłaszania i przyjmowania potrąceń przez pełnomocników procesowych bez odrębnego pełnomocnictwa, co znacznie uprościło prowadzenie takich spraw. Profesjonalny pełnomocnik zadba o to, by klient wykorzystał tę linię orzeczniczą na swoją korzyść i zgłosił potrącenie we właściwym momencie. W praktyce ekspercka pomoc frankowiczom świadczona przez wyspecjalizowaną kancelarię bywa nieoceniona, ponieważ pozwala uniknąć błędów formalnych i maksymalnie zabezpieczyć interesy klienta.
Dowiedz się więcej o nas
Kredyt we frankach a możliwość zastosowania zarzutu potrącenia
W przypadku umów o kredyt we frankach potrącenie stanowi jeden z mechanizmów prawnych umożliwiających rozliczenie stron po unieważnieniu kontraktu. Sądowe dochodzenie roszczeń z tytułu nieważności umowy, zgodnie z ukształtowaną linia orzeczniczą, odbywa się w oparciu o zasadę dwóch kondykcji – każda ze stron może domagać się zwrotu spełnionych świadczeń osobno, a podniesienie takiego zarzutu pozwala dokonać rozliczenia w ramach jednego postępowania. W efekcie roszczenia kredytobiorcy i banku znoszą się nawzajem do wysokości niższej z kwot.
Należy pamiętać, że potrąceniu podlegają jedynie roszczenia, które są wymagalne i jednorodzajowe (pieniężne). W praktyce obie strony dochodzą zwrotu świadczeń pieniężnych, więc potrącenie jest dopuszczalne. Trzeba jednak uwzględnić terminy przedawnienia – prawo nie zezwala na kompensatę roszczenia już przedawnionego. Dla banku termin przedawnienia roszczenia o zwrot kapitału wynosi tylko trzy lata od momentu, gdy konsument zakwestionował umowę. Jeśli więc bank spóźni się z dochodzeniem swojego roszczenia, potrącenie nie odniesie skutku. Analogicznie, kredytobiorca musi liczyć się z ogólnym terminem przedawnienia jego roszczeń (więcej o przedawnieniu roszczeń frankowiczów dowiesz się tutaj).
Co istotne, zarzut potrącenia w procesie frankowym wywołuje skutek wsteczny –zobowiązania umarzają się wzajemnie z chwilą, gdy obie wierzytelności stały się wymagalne, co przekłada się na okres naliczania i wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie, jakie należeć się mogą stronom. Należy także pamiętać, że zgłoszenie zarzutu potrącenia może wpłynąć na rozliczenie kosztów procesu (częściowe umorzenie roszczeń skutkować będzie stosunkowym rozliczeniem kosztów pomiędzy stronami).
Autor wpisu:
Mariusz Krzyżanowski
adwokat, założyciel kancelarii
Powyższa publikacja została starannie opracowana, jednakże niektóre informacje zostały przedstawione w formie skróconej. W związku z tym artykuł ma jedynie charakter poglądowy, a zawarte w nim informacje nie powinny zastępować pełnej analizy konkretnego zagadnienia. Kancelaria Adwokacka Mariusz Krzyżanowski nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne straty wynikłe z działań podjętych lub zaniechanych na podstawie tej publikacji. Jeżeli mają Państwo zainteresowanie omówieniem poruszonych kwestii, serdecznie zachęcamy do kontaktu i rozpoczęcia współpracy. W przypadku potrzeby omówienia lub analizy indywidualnej sprawy, zapraszamy do kontaktu i nawiązania współpracy.
