Czas czytania: 5 minut
Spis treści:
Dnia 25 kwietnia 2024 roku Sąd Najwyższy w składzie całej Izby Cywilnej podjął uchwałę (III CZP 25/22, wcześniej III CZP 11/21), w której rozstrzygnął zagadnienia prawne dotyczące kredytów frankowych, przedstawione przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego w związku z ujawnionymi rozbieżnościami w wykładni przepisów prawa w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych.
Co stwierdził Sąd Najwyższy w sprawie frankowiczów?
Sąd Najwyższy odpowiedział na 6 zadanych pytań podejmując uchwałę o treści wskazanej poniżej, której nadał moc zasady prawnej.
1. W razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów.
2. W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie.
3. Jeżeli w wykonaniu umowy kredytu, która nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron.
4. Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy.
5. Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, nie ma podstawy prawnej do żądania przez którąkolwiek ze stron odsetek lub innego wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych w okresie od spełnienia nienależnego świadczenia do chwili popadnięcia w opóźnienie co do zwrotu tego świadczenia.
Sprawdź co możemy dla Ciebie zrobić
Jak uchwała SN wpłynie na sytuację kredytobiorców frankowych?
Powyższe rozstrzygniecie należy ocenić pozytywnie dla kredytobiorców, którzy posiadają kredyty frankowe.
Po pierwsze Sąd Najwyższy rozstrzygnął, że nie można zastąpić niedozwolonych postanowień umownych związanych z waloryzacją kredytu do waluty obcej innymi postanowieniami, które zapełniałyby powstałe luki po klauzulach abuzywnych, w tym średnik kursem NBP. Tym samym 3 orzeczenia Sądu Najwyższego (sygn. akt II CSKP 1110/22, II CSKP 1495/22, II CSKP 1627/22) , które stanowiły inaczej nie powinny być brane pod uwagę przez sądy powszechne rozpatrujące sprawy frankowiczów.
Po drugie, w wyniku podjętej uchwały Sądu Najwyższego, zidentyfikowanie przez sądy powszechne klauzul abuzywnych w umowach kredytów frankowych z reguły będzie skutkowało unieważnieniem całej umowy, co z kolei będzie się wiązało z prawem frankowiczów do żądania zwrotu wszystkich zapłaconych rat i innych wydatków, jakie ponieśli w związku z zawarciem i wykonywaniem umowy kredytu. W takiej sytuacji bank również będzie miał możliwość żądania zwrotu kwoty wypłaconego kredytu, aczkolwiek zgodnie z omawianą uchwałą Sądu Najwyższego sądy powszechne w takiej sytuacji nie będą władne do dokonywana wzajemnego rozliczenia stron w ramach teorii salda. Właściwa powinna być jest teoria dwóch kondycji, zgodnie z którą każda ze stron nieważnej umowy ma roszczenie do drugiej o zwrot tego, co jej zapłaciła w celu zawarcia i wykonywania umowy. Sąd powszechny nie może natomiast dokonać samodzielnie kompensacji tych dwóch wierzytelności.
Dowiedz się więcej o nas
Co z przedawnieniem, odsetkami i wynagrodzeniem za korzystanie z kapitału w sprawach kredytów CHF?
Sąd Najwyższy pochylił się również nad kwestią przedawnienia roszczeń banku, wskazując, że rozpoczęcie biegu przedawniania następuje w momencie zakwestionowania przez kredytobiorców związania umową. Warto jest takie stanowisko zajmować w formie pisemnej już na etapie wezwania banku do zapłaty, aby bieg terminu przedawnienia roszczenia banku nie był odraczany w czasie do momentu złożenia pozwu przez kredytobiorców, albo jeszcze później do czasu odebrania oświadczeń na rozprawie (niektóre sądy odbierają od frankowiczów ustnie takie oświadczenia na rozprawie).
Na zakończenie Sąd Najwyższy wypowiedział się na temat odsetek. Wykluczył ich możliwości dochodzenia przez kredytobiorców od dnia spłaty raty przez kredytobiorców do dnia upływu terminu wskazanego w wezwaniu banku do zapłaty. Analogicznie uprawnienie po stronie banku do żądania odsetek nie będzie przysługiwać w okresie od dnia wypłaty kredytu (lub poszczególnych transz) do dnia upływu terminu wskazanego w wezwaniu do zapłaty. Co więcej Sąd Najwyższy stwierdził, że w okresach tych ani kredytobiorcy, ani bankowi, nie będą przysługiwały roszczenia do drugiej strony o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.
Autor wpisu:
Mariusz Krzyżanowski
adwokat, założyciel kancelarii
Powyższa publikacja została starannie opracowana, jednakże niektóre informacje zostały przedstawione w formie skróconej. W związku z tym artykuł ma jedynie charakter poglądowy, a zawarte w nim informacje nie powinny zastępować pełnej analizy konkretnego zagadnienia. Kancelaria Adwokacka Mariusz Krzyżanowski nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne straty wynikłe z działań podjętych lub zaniechanych na podstawie tej publikacji. Jeżeli mają Państwo zainteresowanie omówieniem poruszonych kwestii, serdecznie zachęcamy do kontaktu i rozpoczęcia współpracy. W przypadku potrzeby omówienia lub analizy indywidualnej sprawy, zapraszamy do kontaktu i nawiązania współpracy.
