Czas czytania: 5 minut
Spis treści:
Postanowienie TSUE z 10 listopada 2025 r. (sygn. C 137/25) dotyczy umów frankowych zawartych z byłym GE Money Bankiem (obecnie Bankiem BPH). Orzeczenie potwierdza nadrzędność prawa UE nad prawem krajowym w ochronie konsumentów i wzmacniające prawa frankowiczów. Przypomina, że sprzeczna z unijną wykładnią ocena sądu odwoławczego nie wiąże sądu I instancji.
Czego dotyczy wyrok TSUE C-137/25 i dlaczego ma kluczowe znaczenie dla frankowiczów Banku BPH?
Sprawa C-137/25 dotyczyła umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do franka szwajcarskiego, udzielonego przez dawny GE Money Bank (obecnie Bank BPH). Sąd I instancji uznał w niej klauzule przeliczeniowe za abuzywne i unieważnił umowę kredytową. Sąd odwoławczy uchylił ten wyrok i nakazał ponowne rozpatrzenie sprawy, pozostawiając umowę w mocy po wykreśleniu jedynie marży banku. TSUE orzekł jednak, że taka praktyka jest sprzeczna z prawem UE – klauzula oparta na kursie NBP powiększonym o marżę banku jest niedozwolona w całości. Oznacza to, że usunięcie samej marży zmienia istotę warunku umownego i nie może być uznawane za dopuszczalne rozwiązanie. Dla frankowiczów BPH kluczowe jest potwierdzenie, że mogą domagać się pełnego unieważnienia umów, a nie tylko częściowego „oczyszczania” klauzul.
Ocena prawna sądu II instancji a prawo UE – kiedy polski sąd może ją pominąć?
TSUE wyraźnie przesądził kwestię relacji między oceną sądu II instancji a prawem UE. Trybunał potwierdził, że pierwszeństwo dyrektywy 93/13/EWG stoi wyżej niż ograniczenia wynikające z polskich przepisów (np. art. 386 § 6 k.p.c.). Innymi słowy, polski sąd I instancji nie może być związany wykładnią sądu odwoławczego, jeżeli ta stoi w sprzeczności z unijnymi standardami ochrony konsumenta. Jeżeli zatem sąd apelacyjny przyjął interpretację prowadzącą do rezultatu sprzecznego z dyrektywą 93/13, sąd I instancji ma obowiązek tę ocenę pominąć i zastosować właściwą wykładnię prawa UE. To oznacza w praktyce, że polskie sądy I instancji mogą na nowo rozpoznać sprawy frankowe BPH bez trzymania się wskazań sądów wyższej instancji, które uznają za nieprawidłowe – co istotnie wzmacnia pozycję kredytobiorców.
Sprawdź co możemy dla Ciebie zrobić
Koniec „dzielenia klauzul” w umowach frankowych? – stanowisko TSUE i jego skutki procesowe
Trybunał potwierdził stanowisko zawarte wyroku z dnia 29 kwietnia 2021 r. (sygn. C‑19/20), iż warunek uznany za nieuczciwy nie może zostać częściowo utrzymany w mocy poprzez usunięcie elementów przesądzających o jego nieuczciwym charakterze, w przypadku gdyby takie usunięcie sprowadzało się do mającej wpływ na istotę tego warunku zmiany jego treści, a z takim skutkiem zdaniem TSUE wiązałoby się właśnie wyłączenie fragmentu postanowienia odnoszącego się do marży walutowej, z pozostawieniem jednak klauzuli indeksacyjnej jako takiej. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził ponadto, iż sąd krajowy nie może być związany orzeczeniem sądu wyższej instancji, które oznaczałoby dla tego sądu obowiązek usunięcia elementów warunku umownego, których nieuczciwy charakter został stwierdzony, w przypadku gdyby takie usunięcie sprowadzało się do zmiany treści tego warunku w taki sposób, że wpływałoby to na samą istotę tego warunku. Z treści uzasadnienia orzeczenia można zatem wyprowadzić wniosek, iż Trybunał potwierdził, że usunięcie fragmentu postanowienia odnoszącego się do marży walutowej wpływałoby na istotę tego warunku, a marża powiązana z kursem średnim NBP nie stanowi zobowiązania umownego odrębnego od innych postanowień umownych.
Jak wyrok TSUE C-137/25 wpływa na rozliczenia stron po unieważnieniu umowy kredytu?
W przeważającej większości spraw unieważnienie umowy frankowej pociąga za sobą wzajemne rozliczenie według teorii dwóch kondykcji. Teoria ta oznacza, że konsument ma odrębne roszczenie o zwrot wszystkich wpłaconych rat (kapitał i odsetki), a bank – odrębne roszczenie o zwrot wypłaconego kapitału. Roszczenia obu stron są rozpatrywane niezależnie, co wyklucza automatyczne kompensowanie wzajemnych świadczeń (tzw. „teoria salda”) lub pomniejszanie odsetek należnych konsumentowi. W efekcie frankowicz otrzymuje pełny zwrot wszystkich nienależnie wpłaconych rat wraz z naliczonymi odsetkami (kapitał + ustawowe odsetki), zgodnie z wymogami ochrony konsumenckiej.
Teoria dwóch kondykcji polega więc na oddzielnym rozliczeniu obu stron: klient żąda zwrotu swojego świadczenia, bank – zwrotu udzielonego kredytu. Dzięki temu konsument zachowuje prawo do odsetek za cały okres spłaty, a bank nie może pomniejszać jego roszczenia metodą salda.
Dowiedz się więcej o nas
Co oznacza orzeczenie TSUE dla trwających i przyszłych spraw frankowych przeciwko Bankowi BPH?
Nie ulega wątpliwości, że sposób, w jaki orzeczenie TSUE wpłynie na wyniki spraw frankowych przeciwko bankowi BPH, zależeć będzie w dużej mierze od interpretacji tego postanowienia przez sądy powszechne. Wydaje się jednak, że prawidłowa interpretacja może zmienić reguły gry. Jeśli tak się stanie, wszystkie trwające i przyszłe postępowania dotyczące umów GE Money/BPH, prowadzone według unijnej wykładni, powinny kończyć się stwierdzeniem nieważności umów kredytu w całości. W rezultacie frankowicze BPH mogą spodziewać się korzystniejszych rozstrzygnięć i szansy na odzyskanie wszystkich nadpłaconych środków.
Nasza kancelaria frankowa ocenia ponadto, że w sądach I instancji, których wyroki zostaną uchylone, nie powinny pojawiać się wątpliwości co do możliwości oceny umów w zakresie ich zgodności z prawem unijnym, niezależnie od oceny i wytycznych sądu II instancji.
Autor wpisu:
Mariusz Krzyżanowski
adwokat, założyciel kancelarii
Powyższa publikacja została starannie opracowana, jednakże niektóre informacje zostały przedstawione w formie skróconej. W związku z tym artykuł ma jedynie charakter poglądowy, a zawarte w nim informacje nie powinny zastępować pełnej analizy konkretnego zagadnienia. Kancelaria Adwokacka Mariusz Krzyżanowski nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne straty wynikłe z działań podjętych lub zaniechanych na podstawie tej publikacji. Jeżeli mają Państwo zainteresowanie omówieniem poruszonych kwestii, serdecznie zachęcamy do kontaktu i rozpoczęcia współpracy. W przypadku potrzeby omówienia lub analizy indywidualnej sprawy, zapraszamy do kontaktu i nawiązania współpracy.
